Подробное решение Страница 75 стр. по литературе для учащихся 6 класса, авторов Л.К. Цiтова, A.I. Бельскii 2010
1. Да якога віду каляндарна-абрадавых песень можна аднесці гэтую песню?
Гэтая песня адносіцца да песень летняга цыклу, купальскіх песень.
2. Як вы разумееце вобраз «сонца іграе»?
20 — 24 чэрвеня Сонца знаходзіцца ў апагеі, яно "грае", і ноч на Беларусі ледзь прыкметная.
3. Як праяўляецца ў песнях жаданне чалавека засцерагчы ўраджай напярэдадні яго збору? Пацвердзіце свае меркаванні прыкладамі.
Для селяніна пасля Купалля пачыналася самая адказная і гарачая пара – сенакосу і жніва. У аснове ўсёй купальскай абраднасці ляжыць пакланенне нашых прашчураў сонцу (агню), вадзе і расліннасці, адсюль ўвасблене сонца як жывой істоты “сонца іграла на добрыя годы”. Хлебаробы спадзяваліся на “цёплыя росы”, а таксама на будучыя сабраныя багатыя “хлябы-ураджаі”.
4. Якія вобразы прысутнічаюць у песні? Якія мастацкія сродкі ўдзельнічаюць у іх стварэнні?
У песні прысутнічае вобраз сонца, хлеба, росаў.
Эпітэты: «добрыя годы», «цёплыя росы», «хлябы-ураджаі»
Паўторы — «добрыя годы, сонца іграла, цёплыя росы» і г.д.
Метафара «сонца іграла»
Гіпербала «хлябы -ураджаі».
5. Разгледзьце рэпрадукцыю карціны Віктара Барабанцава «На Купалле». (Гл. уклейку.) Якім бачыць Купалле мастак? Якія мастацкія сродкі дапамагаюць мастаку раскрыць сутнасць народнага свята?
Купалле бачыцца аўтару надзвычай таямнічым, асветленым вогнішчам купальскага агню. Ад карціны, здаецца ідзе цёплы, чароўны свет. Дзяўчаты ў белых строях і вянках водзяць карагоды, спяваюць, усміхаюцца, у руках мужчын — паходні. Аўтар уводзіць у сваю карціну сімвалы купалля – вогнішча, вянок, карагод, залацісты колер карціны, паветраныя здані дзяўчат, рознакаляровыя стужкі…
6. Раскажыце, што вы ведаеце пра народнае свята Купалле.
У ноч з 6 на 7 ліпеня (23 - 24 чэрвеня па старым стылi) ў Беларусі адзначаецца адно з найбольш яскравых і паэтычных святаў – Купалле. Час яго святкавання – гэта «сярэдзіна» лета, час найважнейшага росквіту прыроды. Для селяніна пасля Купалля пачыналася самая адказная і гарачая пара – сенакосу і жніва. У аснове ўсёй купальскай абраднасці ляжыць пакланенне нашых прашчураў сонцу (агню), вадзе і расліннасці.
Напярэдадні свята, вечарам моладзь ладзіла масавае шэсце па вуліцах вёскі. Усе ўпрыгожвалі сябе зелянінай, дзяўчаты – вянкамі, запальвалі доўгія шасты і з песнямі, крыкамі падыходзілі да кожнай хаты, запрашаючы ўсіх на Купалле.
Цэнтральнае месца, вакол якога разгортвалася свята, займаў рытуальны агонь. Свята пачыналася з распальвання вогнішча, у сярэдзіну якога ў гонар жыццядайнага сонца ўстаўляўся высокі шэст з драўляным абсмаленым колам і прывязаным да яго жытнёвым снапом.
Усю ноч ля купальскага агню гучалі песні, ладзіліся карагоды, гульні. Хлопцы і дзяўчаты скакалі праз вогнішча паасобку, накрыж і парамі, купаліся ў вадзе, каб ачысціцца і засцерагчыся ад злых сіл, спальвалі іх выяву – ведзьму. Ля вогнішча частаваліся абрадавымі стравамі (абавязкова яешняй), варажылі, плялі вянкі.
Вянкі пляліся розныя: у адных месцах – толькі з кветак, у іншых – разнаквецце дапаўнялася галінкамі дуба, клёна, бярозы, сасны, елкі. Адны вянкі прызначаліся для таго, каб надзець на галаву або павязаць на пояс, з другімі – вялікімі, доўгімі і тоўстымі – дзяўчаты вадзілі карагоды. Зарукай моцнага кахання быў вянок, пакладзены ў карагодзе хлопцам ці дзяўчынай на галаву каханаму. Дзяўчаты кідалі вянкі праз вогнішча. Той з хлопцаў, што кахаў дзяўчыну ці хацеў ажаніцца, кідаўся выхапіць вянок з полымя. Мог і моцна апячыся, але усё ж выхопліваў, дэманструючы моц кахання.
Заканчвалася свята ўсеагульным купаннем у рацэ і пусканнем вянкоў на ваду са словамі «Ляці, ляці, вяночак, лаві, лаві, дружочак». Па тым, як рухаўся вянок, прадказвалі сваю будучыню: калі ен адразу на дно пойдзе – не быць замужам у гэтым годзе, калі ж паплыве далёка і роўна – быць шчасліваму замужжу.
Усе ведаюць легенду, паводле якой у купальскую ноч нiбы расцвітае кветка папараці, і той, хто яе адшукае, можа авалодаць усімі зямнымі скарбамі: будзе багаты і шчаслівы, атрымае дар разумець мову звяроў, птушак, дрэў, раслін. Але здабыць яе вельмі цяжка: у самую поўнач, калі яна павінна раскрыцца, прыходзіць мацнейшая навальніца, зіхаціць бліскавіца, грыміць гром, і таму, хто асмельваецца сарваць кветку, здаюцца розныя пачвары, якія імкнуцца ўсяляк перашкодзіць задумам чалавека. Каму ўдавалася сарваць кветку, павінен быў не аглядваючыся ісці дадому і не звяртаць увагі ні на пагрозы, ні на зманлівыя абяцанні, якімі ведзьмы імкнуліся прымусіць чалавека азірнуцца. Інакш кветка ў адзін момант прападзе.
Паводле народных уяўленняў, папараць-кветка зацвітае на адно імгненне, пялёсткі яе гараць як агеньчыкі. Стаць уладаром яе вельмі цяжка, бо варожыя сілы увесь час ладзяць на шляху шукальнікаў кветкі шчасця непераадольныя выпрабаванні. Часцей за ўсе смяльчак гіне. Але без ўсякіх цяжкасцяў збірае гэтыя кветкі добры купальскі дзядок, кошык яго з кветкамі гарыць як жар. Калі раптам сустрэнешся з ім, трэба паслаць белы абрус, куды ен кіне кветку. Як мага хутчэй трэба схаваць яе пад скуру рукі, разрэзаўшы далонь.
Не адно стагодзе наші продкі спрабавалі знайсьці чароўную кветку.