ПРЫКАЗКІ

1. 1. Што такое прыказкі? Якую ролю яны адыгрываюць у нашай мове?

Прыказка — гэта трапныя народныя выслоўі, часам з павучальным зместам, якія даюць вобразную ацэнку чалавечым паводзінам, учынкам, дзеянням. У іх найперш услаўлюцца высокія маральныя якасці чалавека, высмейваюцца розныя заганы чалавечага характару, выкрываюцца людскія недахопы.

2. Што такое прыказкі? Якую ролю яны адыгрываюць у нашай мове?

Прыказкі – гэта неацэнныя парады нашых мудрых продкаў, у выглядзе лаканічных выказванняў. Гэта скарбонка духоўнай сілы народа, у іх адлюстравана жыццё народа, культура, думкі і пачуцці беларусаў. Гэта мудрыя запаветы, багаты калектыўны вопыт паводзін у грамадстве, жыццёвыя ўрокі. У прыказках акрэслены тыя маральныя законы і правілы, якімі чалавеку неабходна кіравацца заўжды: у будні і ў святы, на працы і падчас адпачынку, у гасцях і ва ўласнай хаце.

3. Прыгадайце некалькі прыказак, дайце адпа- ведны каментарый.

Праца майстра баіцца. (майстар у сваёй справе з лёгкасцю, прафесійна справіцца з і справай).

Не той харош, хто тварам прыгож, а той харош, хто на справу гож. (людзі судзяць чалавека найперш па справах).

Глухі не дачуе, дык прыхлусіць (асуджаецца пляткарства).

У роднай хаце і вуглы грэюць. (любоў да сваёй маленькай Радзімы).

4. Адшукайце тэматычна блізкія прыказкі: пра родную старонку; пра вернасць і дружбу; пра добрых, чулых і працавітых людзей; пра гультаёў і абібокаў. Якія маральныя жыццёвыя высновы вы засвоілі, прачытаўшы гэтыя выслоўі?

Пра родную старонку:

Родная зямелька — як зморанаму пасцелька.

У сваім краі, як у раі.

Дадому і конь спрытней бяжцыць.

Усякая птушка сваё гняздо бароніць.

Чым за морам віно піць, лепш з Нёмана вадзіцу.

Пра вернасць і дружбу:

Новых сяброў нажывай, але старых не забывай.

Птушка моцная крыламі, а чалавек дружбаю.

Не той друг, што мёдам мажа, а той, што праўду скажа.

Пра добрых, чулых і працавітых людзей:

Не цані чалавека па твары, а цані па душы.

Дзе гаспадар ходзіць, там хлеб родзіць.

Белыя ручкі чужую працу любяць.

Працы і світкі не саромейся.

Пра гультаёў і абібокаў:

І баран бы касіў, каб хто касу насіў.

Летам гуляўшы, восенню не збярэш.

Гультая зямля не любіць.

У гультая адгаворка свая: “З раніцы росна, удзень млосна, а ўвечары камары — не прачнуся да зары”.

У гультая і страха цячэ, і печ не пячэ.

Есць — пацее, а працуе — мерзне.

Як ляжа спаць, дык забудзецца ўстаць.

Патрэбна быць добрым, працавітым, адкрытым чалавекам, сапраўдным сябрам, не забываць пра іншых, дапамагаць у бядзе.

5. Выберыце некалькі прыказак, якія маюць прамы і пераносны сэнс. Патлумачце, як вы іх разумееце?

Прамы сэнс:

Які музыка, такое і гранне (наколькі хораша чалавек валодае інструментам і мае талент, так і іграе)

У гультая і страха цячэ, і печ не пячэ.

Працы і світкі не саромейся.

Дадому і конь спрытней бяжыць.

Пераносны сэнс:

Слова як птушка: вылеціць — не зловіш.

Пашкадаваў воўк кабылу: пакінуў хвост ды грыву.

Не вер казлу ў капусце, а ваўку сярод авечак.

6.Падрыхтуйце вусную -замалёўку па абранай вамі прыказцы.

Не той друг, што мёдам мажа, а той, што праўду скажа.

Замалёўка

У кожнага з нас ёсць сябры. Без іх былоб на свеце сумна жыць. Але нам патрэбна ўмець адрозніваць сапраўдных сяброў, ад ілжывых, якія шукаюць выгаду для сябе і толькі карыстаюцца сяброўствам і нічго на аддаюць у замен.

Беларуская прыказка кажа: “Не той друг, што мёдам мажа, а той, што праўду скажа.” І гэта сапраўды так. Калі твой сябра не шчыры з табой, калі ён толькі і робіць, што згаджаецца с табой, не папярэджвае, калі бачыць, што ты робіш памылку, ён поста табе зайздросціць і не лічыць патрэбным быць з табой адкрытым і чэсным. А сапраўдны сябра заўсёды скажа табе свае думкі і не будзе цябе ўлагоджваць, адразу папярэдзіць перад небяспекай.

Калі ёсць сапразднае сяброўства, чалавек павінен давяраць і мець магчымасць пакласціся адзін на аднаго. А на гэтым грунтуецца сяброўства.